Medycyna

Dawid Kliś,
Uniwersytet Śląski

Z Samuelem Tyssotem w jedną drogę szli:
literat z uczonym i zdrowie

 Problematyka zdrowia i choroby nie była obca ludziom osiemnastego wieku. W epoce oświecenia dużą popularnością cieszyły się poradniki medyczne przeznaczone do powszechnego użytku zawierające praktyczne porady radzenia sobie z dolegliwościami. Przykładem tego typu publikacji jest wydana w roku 1785 praca zatytułowana Rada dla literatów, i sedentaryą bawiących się ludzi, względem zdrowia ich autorstwa szwajcarskiego profesora Samuela Tyssota.

Poradnik ten koncentruje się na chorobach ludzi uczonych, którzy narażeni są na różnego rodzaju przypadłości wynikające z prowadzonego przez nich trybu życia. Jak możemy dowiedzieć się z pracy Tyssota, wszelkie dolegliwości osób pracujących umysłowo mają dwie przyczyny.

Pierwsza to ustawiczna praca umysłowa, która może prowadzić do: ogólnego zmęczenie organizmu, bólu głowy, bezsenności (aż do całkowitej utraty snu), kłopotów z pamięcią, problemów związanych postrzeganiem rzeczywistości, a nawet częściowego szaleństwa.

Brak ruchu i długie spędzanie czasu w pozycji siedzącej to druga przyczyna chorób ludzi zajmujących się nauką. Toteż Tyssot w swym poradniku podkreślał znaczenie aktywności fizycznej i zapewniał, że ćwiczenia fizyczne bardzo dobrze wpływają na stan zdrowia pracujących umysłowo. Gwarancję dobrego samopoczucia stanowić miało także spędzanie czasu na świeżym powietrzu, ponieważ zamknięte pomieszczenia przytłaczają myśli.

Rada dla literatów… zawiera również wskazówki dotyczących kwestii żywieniowych. Tyssot uważał, że ludzie uczeni mają słaby żołądek, dlatego powinni jeść skromne posiłki. Jeśli natomiast chodzi o same potrawy, to przestrzegał przed zbytnim ich przyprawianiem; zajmujący się pracą umysłową powinni wykluczyć z jadłospisu mięsa tłuste czy niedogotowane, mogą natomiast spożywać owoce i warzywa, lecz w umiarkowanych ilościach. Nie oni powinni pić napojów ciepłych, z których najgorsza jest zdaniem Tyssota herbata – powoduje ona wiele dolegliwości (np. psuje krew); kawa i wino aż tak szkodliwe nie są, nie należy jednak pić ich w dużych ilościach.

Pomóc odzyskać zdrowie miały przede wszystkim kąpiele, zwłaszcza zimne (ciepłe mogły zaszkodzić), które wpływają pozytywnie zarówno na żołądek i nerwy, jak i ogólne poprawienie stanu ciała i ducha, a także dodają sił do nowej pracy (przy czym niezwykle dobre są zwłaszcza wody uzdrowisk). Według autora Rady dla literatów… bardzo pożyteczne jest drapanie ciała, niestety przez wielu już niepraktykowane.

Przytoczne porady Tyssota dotyczące zdrowego trybu życia oraz sposoby radzenia sobie z chorobami stanowią zaledwie wycinek całości pracy będącej niezwykle ciekawym materiałem źródłowym ilustrującym wiedzę medyczną epoki oświecenia.